Δεν πετούμε αλλά επιδιορθώνουμε και συντηρούμε χρηστικά αντικείμενα που μπορεί να δίνουν την εντύπωση ότι στο πέρασμα του χρόνου «έφαγαν τα ψωμιά τους», στην πραγματικότητα όμως, αυτά τα «νεκρά» αντικείμενα, έχουν ακόμα ζωή και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και αθάνατα. Κι αν εμείς το θελήσουμε, αν καταλάβουμε την σημασία και την αξία αυτών των αντικειμένων, στο χέρι μας είναι να τους παρατείνουμε τη ζωή, κάνοντας ταυτόχρονα πιο όμορφη την δική μας καθημερινότητα.
Το πνεύμα αυτής της φιλοσοφίας για τη ζωή και οι απλές αλλά σημαντικές λεπτομέρειες που σε κάποιο βαθμό καθορίζουν και τις αξίες της, λειτούργησαν σαν πυξίδα για την Κωνσταντίνα Αχιλλέως η οποία, κουβαλώντας αρκετές εμπειρίες από την πορεία της στον έξω κόσμο, αποφάσισε τελικά να εγκατασταθεί μόνιμα στην μικρή κοινότητα του Φοινιού, απ’ όπου αντλεί και κάποιες οικογενειακές ρίζες.
Εκεί έστησε το δικό της ξεχωριστό εργαστήρι με αντικείμενο την ξεχασμένη λαϊκή τέχνη της καρεκλοποιίας και ειδικότερα την τέχνη της κατασκευής και συντήρησης της παραδοσιακής «φοινιώτικης τσαέρας», αναδεικνύοντας μέσα από την δημιουργικότητα τους και το ίδιο το χωριό.
Μιλώντας μας για το πώς κατέληξε στο Φοινί και την επιλογή της να ασχοληθεί με την συγκεκριμένη τέχνη, η Κωνσταντίνα μας λέει ότι αρχικά ασχολείτο με τις εικαστικές τέχνες και καταπιάστηκε με τις χειροτεχνίες το 2014, τότε που πήγε στην Αρκτική Φιλανδία για σπουδές στις παραδοσιακές χειροτεχνίες των Σάμι, που είναι ένας ιθαγενής λαός της περιοχής.
«Στο Φοινί εγκατασταθήκαμε το 2018 με τον Τόμας Βέναλαϊνεν από την Φιλανδία, και σίγουρα στην επιλογή μας αυτή έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι πρόκειται για ένα χωριό γνωστό για τις παραδοσιακές τέχνες του, όπως η αγγειοπλαστική, η παρασκευή του φημισμένου φοινιώτικου λουκουμιού και βέβαια η καρεκλοποιία»,αναφέρει επισημαίνοντας ότι «μεγάλωσα ακούγοντας για τις παραδοσιακές φοινιώτικες τσαέρες και ήθελα πολύ να βρω κάποιον τεχνίτη να μου δείξει αυτή την τέχνη όμως τότε δεν υπήρχαν πλέον παραδοσιακοί τσαεράες… είχαμε αργήσει».
«Dio dio Collective» και διατήρηση της παράδοσης
Με την εγκατάσταση στο χωριό, δημιούργησαν την συλλογικότητα χειροτεχνίας «Dio dio Collective», συνεργαζόμενοι και με άλλους δημιουργούς, ερευνητές και μουσεία με αντικείμενο διάφορες μορφές παραδοσιακών χειροτεχνιών. Στο επίκεντρο όμως η «φοινιώτικη τσαέρα».
Έστησαν ένα εργαστήρι και ξεκίνησαν αρχικά να ασχολούνται με την κατασκευή κοσμημάτων από κόκκαλο και ξύλο και κάποιες άλλες χειροτεχνίες.
«Με το σκεπτικό ότι είμαστε χειροτέχνες και με εμπειρία σε προγράμματα πολιτιστικής αναβίωσης, είπαμε θα προχωρήσουμε το project μας για την παραδοσιακή φοινιώτικη καρέκλα, να συλλέξουμε όσες πιο πολλές πληροφορίες μπορούμε που να αφορούν την ίδια την τέχνη αλλά και την ιστορία της, να καταγράψουμε ότι υλικό θα μπορούσαμε να μαζέψουμε, να κάνουμε μια αρχή με τη τοπική μέθοδο και τις ιδιαιτερότητες της και να μοιραστούμε όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται τα όσα μάθαμε με στόχο την αναβίωση της τέχνης».
Στα πλαίσια αυτού του στόχου, έκαναν συνεντεύξεις με ηλικιωμένους κατοίκους και συγγενείς παλιών καρεκλοποιών οι οποίοι, «ήταν πολύ φιλικοί και μας ιστόρησαν ότι μπορούσαν να θυμηθούν, μας παραχώρησαν και σχετικές παλιές φωτογραφίες ενώ κάποιοι συμμετείχαν βοηθητικά κουβαλώντας ξύλα και οι άλλοι μας έφεραν εργαλεία που χρησιμοποιούνταν τότε και τα οποία χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα».
Παράλληλα αποταθήκαν στο Κρατικό και στο Δημοτικό Αρχείο, έψαξαν και στο ίντερνετ και κατάφεραν να συλλέξουν αρκετά στοιχεία από την περίοδο της Αγγλοκρατίας που είχαν καταγραφεί από κάποιους οι οποίοι είχαν επισκεφτεί εκείνη την εποχή το Φοινί.
«Μέσα από όλες αυτές τις πληροφορίες και το υλικό που μαζέψαμε, καταφέραμε και μάθαμε πως κατασκευάζεται η παραδοσιακή φοινιώτικη τσαέρα».
Το εργαστήριο είναι βέβαια επισκέψιμο και προσελκύει αρκετούς επισκέπτες, Κύπριους και ξένους ενώ όλο και πιο μεγάλο ενδιαφέρον επιδεικνύεται ιδιαίτερα από νέους ανθρώπους για επιδιόρθωση και επαναχρησιμοποίηση μια παλιάς παραδοσιακής καρέκλας.
«Αντρουκλιά», «λατζιά», τόνος και… έτοιμη η «τσαέρα»
«Κατασκευάζουμε καινούργιες αλλά κυρίως, για οικολογικούς λόγους φτιάχνουμε ή καλύτερα επιδιορθώνουμε και συντηρούμε παλιές καρέκλες και διδάσκουμε παράλληλα και την τέχνη σε όσους ενδιαφέρονται» λέει η Κωνσταντίνα σημειώνοντας ότι «η παραδοσιακή μέθοδος απαιτεί μια διαδικασία που καλύπτει όλη τη χρονιά και είναι σημαντικό να κρατηθεί αυτός ο ρυθμός».
Όπως υποδεικνύει, το πιο δύσκολο ίσως κομμάτι όλης της διαδικασίας είναι η εξασφάλιση των πρώτων υλών.
«Πάμε με την άδεια του Τμήματος Δασών την σωστή εποχή που είναι ο χειμώνας, στο δάσος γύρω από το χωριό και ψάχνουμε να βρούμε ξύλα από αντρουκλιά και λατζιά στο σωστό σχήμα» εξηγεί, σημειώνοντας όμως ότι κυπριακή καρέκλα διαφέρει από περιοχή σε περιοχή σε ότι αφορά το είδος του ξύλου που χρησιμοποιείται και κάποια άλλα υλικά.
«Η παραδοσιακή φοινιώτικη τσαέρα κατασκευάζεται από αντρουκλιά σε ότι αφορά τα μεγάλα κομμάτια ξύλου ενώ η λατζιά χρησιμοποιείται για τα μικρά. Τα ξύλα όταν μαζευτούν στεγνώνονται κατάλληλα ενώ το κάθισμα τη καρέκλας, είναι κατασκευασμένο από τόνο που είναι σχοινί που κλώθεται από το φλούδι το οποίο δεν υπάρχει στην περιοχή μας και το φέρνουμε από άλλες περιοχές όπου ευδοκιμεί, όπως το Ακρωτήρι. Αυτή την εποχή, τον τόνο μας τον προμηθεύουν κάποιοι πρόσφυγες από το Καπούτι Μόρφου οι οποίοι το μαζεύουν από ποταμούς και φράγματα στην περιοχή της Λευκωσίας».
Ένα χειροποίητο βιβλίο για την «φοινιώτικη τσαέρα»
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι οι «Dio dio Collective», προχωρώντας ένα βήμα παρακάτω, έφτιαξαν ένα βιβλίο, το «Πετούμενα τζιαι Καθούμενα», εξ’ ολοκλήρου χειροποίητο στο οποίο καταγράφονται όλες οι βασικές πληροφορίες για τη «φοινιώτικη τσαέρα».
Τα κείμενα, όπως αναφέρει η Κωνσταντίνα, «αποτελούν ένα παραμύθι που έγραψε η Αγγέλα Σταύρου στα κυπριακά κι αυτό γιατί θεωρούμε σημαντικό να αναφέρονται στην κυπριακή γλώσσα οι ορολογίες που αφορούν μια παραδοσιακή τέχνη».
Οι εικόνες στο βιβλίο, το οποίο κυκλοφόρησε σε πολύ λίγα αντίτυπα, είναι χαραγμένες στο χέρι ενώ χειροποίητο είναι και το τύπωμα και το δέσιμο, γεγονός που δίνει σε αυτό το ιδιαίτερο εγχειρίδιο, μια άλλη αίσθηση και αξία.
Πηγή: limassoltoday
